Migren, çoğunlukla ataklar halinde gelen bir baş ağrısı tipidir. Ataklar
4 saatten 72 saate kadar değişen uzunluklarda olabilir. Kişi ataklar
arasında kendini tamamiyle normal hisseder, ancak bir sonraki atağın
endişesi içindedir. Eskiden "sadece bir baş ağrısı tipi" olarak görülen
migren, artık başlı başına bir nörolojik hastalık olarak kabul
edilmektedir.
Migren ağrısı genellikle orta şiddette ya da
şiddetlidir ve kişinin normal aktivitelerini engelleyebilir, hem migren
yakınması olan kişinin hem de yakınlarının yaşam kalitesini bozabilir.
Baş ağrısı zonklayıcı ya da nabızla birlikte atan şekilde hissedilebilir
ve başın tek bir yanında yerleşebilir. Bulantı, kusma, ışığa veya sese
karşı hassasiyet baş ağrısına eşlik edebilir.
Migren kadınlarda
erkeklerden daha sık görülür; kadınlarda %18.6 ve erkeklerde %6.5
oranında görülmektedir. Yapılan çalışmalarda bir hekim tarafından tanı
konulmamış olan migren hastası oranının kadın hastalarda %59'a,
erkeklerde ise %70'e ulaştığı gözlenmiştir.
Birçok kişide ağrı ve
diğer semptomlar o kadar şiddetlidir ki, sadece karanlık bir odada yatıp
uyumak isterler. Bu da günlük yaşantıyı aksatır. Oysa ki migren ilaçla
tedavi edilebilir. Günümüzde migreni önleyen ya da tedavi eden çok
sayıda ilaç bulunmaktadır.
Migrenin Nedeni Nedir?
Migrenin neden
ortaya çıktığı tam olarak bilinmemektedir. Migrenin beyindeki kan
damarları ve elektriksel sinir uyarısını ileten kimyasal maddelerdeki
değişikliklere bağlı olduğu düşünülmektedir, ancak bu değişikliklerin
neden oluştuğu konusunda araştırmalar halen sürmektedir. Migren gelişme
eğiliminin kalıtımla geçip geçmediğini bilmiyoruz. Çalışmalara göre,
eğer anne-babadan birinde migren varsa, çocukta da olma olasılığı
%40'tır. Eğer her ikisinde de migren varsa, çocukta da %75 olasılıkla
migren görülecektir. Tek yumurta ikizlerinde çift yumurta ikizlerine
göre migrene yatkınlık daha fazladır.
Birçok kadında adet kanamasından hemen önce östrojen hormonu düzeylerinin azalması migren ağrısına yol açabilir.
Birçok
faktör migreni başlatabilir. Bu tetikleyici faktörlere karşı duyarlı
olan kişiler, bu faktörlerden uzak durarak migrenin getirdiği
kısıtlamalardan büyük ölçüde kurtulabilirler.
Migreni Tetikleyen Faktörler
Yiyecekler:Eski
peynir, çerez, çikolata, yoğurt, soğan, incir, karaciğer, kafeinli
yiyecekler, monosodyum glutamat (MSG), tütsülenmiş (füme) ya da salamura
balık/et, koruyucu madde olarak nitrat/nitrit eklenmiş gıdalar (sosisli
sandviç, sucuk, salam)
İçecekler:Kahve, çay, kafeinli meşrubatlar, diyet soda, alkollü içkiler (özelikle kırmızı şarap, bira, viski)
Katkı
maddeleri:Sodyum nitrit (sosisli sandviç, işlenmiş etler), monosodyum
glutamat (MSG) (Çin yemekleri ve birçok restoran yemekleri), aspartam
(sakızlar, diyet içecekler, et, süt, yumurta ve birçok protein içeren
besinde aspartam vardır), tiramin (eski peynir, kırmızı şarap, bakla,
salamura edilmiş veya işlenmiş yiyecekler), fenolik flavonoidler (elma,
kabuksuz meyvalar, üzüm)
İlaçlar:Antibiyotikler (tetrasiklin,
griseofulvin), antihipertansifler (nifedipin, kaptopril), hormonlar
(oral kontraseptifler, östrojenler), histamin-2 blokerleri (simetidin,
ranitidin), vazodilatörler (nitrogliserin, izosorbid dinitrat)
Duyusal
ve Duygusal Uyaranlar:Titreşen/parlak/fluoresan ışıklar, parlak gün
ışığı, kokular (parfüm, kimyasal maddeler, sigara), endişe, aşırı
üzülmek veya aşırı sevinmek, depresyon, aşırı heyecan, stresten veya
baskıdan kurtulma
Yaşam Tarzı Değişiklikleri:Zaman farkı, çok fazla
ya da az uyumak, aç kalmak, kafeinsiz kalmak, aşırı egzersiz yapma,
fiziksel veya zihinsel yorgunluk, öne eğilmek (örn. bahçe işleri
yaparken), ağırlık kaldırmak veya zorlanmak, rutin yaşam biçiminde
değişiklik (örn. vardiya çalışması veya tatiller), çok fazla veya çok az
uyku, alerji, cinsel yönden uyarılma, sigara.
Diğerleri:Adet dönemi, hava/mevsim/barometrik basınç değişiklikleri, deniz seviyesinden çok yukarıda bulunmak
Migreninizi
hangi faktörlerin tetiklediğini bilmeniz önemlidir. Bunun için atak
geldiği sırada neler yiyip içtiğinizi düşünebilirsiniz. Bunun için bir
migren günlüğü tutmak uygun olabilir.
Bu günlükte, "Olası
tetikleyiciler" kısmına en son aktivitelerinizi, diyet, stres ve
ilaçları yazın. Bunlar sizin neyin migrene yol açtığını anlamanıza
yardım edecektir. Böylece hem nelerden uzak durmanız gerektiğini görür,
hem de bu günlüğü doktorunuza gösterebilirsiniz.
Migrenin Belirtileri Nelerdir?
Başlangıçta
bir baş ağrısının migren mi, yoksa "sıradan" bir baş ağrısı mı olduğunu
söylemek zor olabilir. Migren ataklarını diğer baş ağrılarından
ayırabilen özellikleri şunlardır:
· Orta şiddette ya da şiddetli
ağrı· Bulantının eşlik etmesi· Kusmanın eşlik etmesi · Işığa ve sese
duyarlılık (bazen kokuya duyarlılık) · Zonklayıcı, nabız gibi atan ağrı ·
Ağrı asıl olarak tek taraflıdır · Ağrı hareketle artar
Bazı
kişilerde migren ağrısından önce 10-30 dakika sürebilen bir aura dönemi
olur. Aura parlak ışık çakmaları, titrek, renkli zikzak çizgiler, kör
noktalar ya da bir tarafta görme kaybı gibi görsel değişiklikleri
içerebilir. Aura ayrıca kollar veya bacaklarda karıncalanma ya da
uyuşmayı veya baş dönmesini de içerebilir. Auranın nedeni hala
bilinmemektedir.
Belirtilerinizin başka bir fiziksel sorundan değil
migrenden kaynaklandığından emin olmak için, doktora gitmelisiniz.
Belirtilerinizi gözden geçirdikten ve sizi muayene ettikten sonra
doktorunuz migren olduğunuzu söyleyecek ya da diğer olasılıkları ekarte
etmek için ileri testler isteyecektir.
Migren Nasıl Tedavi Edilir?
Günümüzde,
devam eden araştırmalar sayesinde hekimler migren hakkında daha fazla
şey biliyor ve migreni önlemek ya da tedavi etmek için daha fazla
seçenek bulunuyor. Çok sık atak geçiren migren hastaları için hekimler
sıklıkla önleyici ilaç tedavisini tercih etmektedir. Tedaviler
hekimlerin önerdiği şekilde uygulanınca atakların sıklığı ve şiddeti
azalabilmektedir. Ayrıca migrenin ilaç dışı tedavi yolları da ilaç
tedavisine destek olarak kullanılmaktadır.
Migren günlük hayatınızı
engelleyebilir; çalışmayı, aile hayatını veya hobileri olumsuz yönde
etkileyebilir. Migrenin neden olduğu tüm güçlükleri gözden geçirin ve
doktorunuzla konuşun, böylece migreniniz için en doğru olanı
yapabilirsiniz.